Σιδηροπενική αναιμία: Νέα ασφαλής και γρήγορη θεραπεία

Η σιδηροπενική αναιμία αποτελεί τη συνηθέστερη αιτία αναιμίας, πλήττοντας περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως.

Στην Ευρώπη, σε πληθυσμό υγιών ενηλίκων αναφέρεται σιδηροπενία στο 8,7% (10,9% γυναίκες, 6,3% άνδρες). Αντίστοιχα, το 60% των περιπτώσεων αναιμίας παγκοσμίως οφείλεται σε σιδηροπενία. Για τις νεότερες επιστημονικές εξελίξεις στη θεραπεία της σοβαρής αυτής διαταραχής μιλά η Deutsch Melanie Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παθολογίας-Ηπατολογίας ΕΚΠΑ.

Ο σίδηρος βρίσκεται σε αφθονία στον οργανισμό σε σχέση με τα άλλα ιχνοστοιχεία. Αποτελεί ένα ιχνοστοιχείο απαραίτητο για τον οργανισμό για να παράγει αιμοσφαιρίνη (Hb), μια ουσία που μεταφέρει το οξυγόνο από τους πνεύμονες με σκοπό την οξυγόνωση όλων των οργάνων του σώματος.

Η μέση ημερήσια πρόσληψη του σιδήρου από τα τρόφιμα είναι περίπου 20 mg, αλλά λιγότερο από 10% του ποσού αυτού απορροφάται, δηλαδή 1-2 mg. Αντίστοιχα η αποβολή σιδήρου, κυρίως από τα κόπρανα, τα ούρα, το δέρμα και τον ιδρώτα, είναι επίσης 1-2 mg, οπότε το ισοζύγιο διατηρείται σταθερό. Αυτό δεν ισχύει για τις γυναίκες, οι οποίες λόγω της φυσιολογικής εμμήνου ρύσεως ή και λόγω εγκυμοσύνης, έχουν μεγαλύτερες απώλειες και μεγαλύτερες ανάγκες σε σχέση με τους άνδρες.

Oι τροφές

Η κύρια πηγή σιδήρου για τον οργανισμό δεν είναι ο σίδηρος των τροφών, αλλά ο σίδηρος που προέρχεται από τη φυσιολογική καταστροφή των ερυθροκυττάρων και ο οποίος συνεχώς ανακυκλώνεται. Παρόλ’ αυτά αξίζει να σημειωθούν οι σημαντικότερες τροφές πλούσιες σε σίδηρο όπως είναι το συκώτι (από μοσχάρι, αρνί, κοτόπουλο), τα οστρακοειδή, το χταπόδι, η σουπιά, το μοσχάρι, ο γαύρος, η σαρδέλα, το αρνί, η γαλοπούλα, η ρέγγα, ο τόνος κονσέρβα, ο σολωμός, το χοιρινό και το κοτόπουλο.

Ο σίδηρος που δεν θα χρησιμοποιηθεί αποθηκεύεται με τη μορφή φερριτίνης, η οποία βρίσκεται κυρίως στα κύτταρα του μυελού των οστών, στο ήπαρ και στον σπλήνα, αλλά κυκλοφορεί επίσης και στο αίμα. Η φερριτίνη αντιπροσωπεύει τις αποθήκες σιδήρου στον οργανισμό.

Η σιδηροπενική αναιμία

Όταν η ποσότητα σιδήρου στο σώμα είναι πολύ χαμηλή (σιδηροπενία), το επίπεδο της Hb μειώνεται κάτω από το κανονικό, καταναλώνονται παράλληλα και τα αποθέματα σιδήρου στον οργανισμό, με αποτέλεσμα την εμφάνιση σιδηροπενικής αναιμίας.

Ως σιδηροπενική αναιμία λοιπόν ορίζεται η ελάττωση της Hb και του αιματοκρίτη (Hct) λόγω έλλειψης σιδήρου.

Η σιδηροπενική αναιμία οφείλεται σε:

1) μειωμένη πρόσληψη σιδήρου, αποτέλεσμαπαρατεταμένης χορτοφαγικής (vegan) δίαιτας κυρίως σε παιδιά (σπάνια).

2) δυσαπορρόφηση σιδήρου (γαστρεκτομή, ατροφική γαστρίτιδα, κοιλιοκάκη και άλλα νοσήματα του πεπτικού σωλήνα).

3) αυξημένες απώλειες (μηνορραγίες στις γυναίκες, νεοπλάσματα στομάχου και παχέος εντέρου ή αιματουρία).

4) αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο π.χ. κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης (νηπιακή ηλικία, εφηβεία), της κύησης και της γαλουχίας.

Συμπτώματα και διάγνωση

Η σιδηροπενία μπορεί να διακριθεί σε λανθάνουσα, όταν υπάρχει μείωση των αποθεμάτων σιδήρου χωρίς να έχουν επηρεασθεί οι τιμές της Hb και σε έκδηλη, όταν πλέον τα αποθέματα σιδήρου έχουν εξαντληθεί και εκδηλώνεται αναιμία. Η «σιδηροπενική αναιμία» μπορεί να είναι επομένως ασυμπτωματική ή να έχει σημαντικά συμπτώματα όπως αδυναμία, κόπωση, αίσθημα παλμών, δύσπνοια, αδυναμία συγκέντρωσης, δυσκολία στις καθημερινές δραστηριότητες, κεφαλαλγία, εμβοές καθώς και στηθαγχικά ενοχλήματα σε ηλικιωμένους. Αλλοιώσεις στον οισοφάγο μπορεί να οδηγήσουν σε δυσφαγία και δυσκαταποσία.

Κατά τη φυσική εξέταση ασθενούς με σιδηροπενική αναιμία παρατηρείται ωχρότητα δέρματος και βλεννογόνων (επιπεφυκότων, χειλέων), ευθραυστότητα τριχών και νυχιών, γραμμώσεις, επιπέδωση ή και κοίλανση νυχιών, φλεγμονή της γλώσσας, του στόματος και της γωνίας των χειλέων.

Για τη διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας χρησιμοποιείται η φερριτίνη ορού (και όχι τα επίπεδα σιδήρου στον ορ? η οποία εμφανίζεται ελαττωμένη. Η φερριτίνη αντιπροσωπεύει τα αποθέματα σιδήρου και αποτελεί τον σημαντικότερο δείκτη ελέγχου της σιδηροπενίας.

Θεραπεία

Η θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας έχει ως στόχο την αναπλήρωση των αποθεμάτων σιδήρου, την πρόληψη της αναιμίας και τη θεραπεία των συμπτωμάτων της σιδηροπενικής αναιμίας. Περιλαμβάνει πάντοτε τη διατροφή, που όμως δεν οδηγεί σε επαρκή αναπλήρωση. Για τον σκοπό αυτό απαιτείται χορήγηση σιδήρου, από του στόματος ή ενδοφλεβίως.

Η σιδηροθεραπεία από του στόματος περιλαμβάνει τα άλατα σιδήρου όπως θειϊκός σίδηρος (ferrous sulfate) και γλυκονικός σίδηρος (ferrous gluconate). Το πρόβλημα της από του στόματος σιδηροθεραπείας είναι η μειωμένη απορρόφηση και συχνά οι αυξημένες παρενέργειες (δυσπεψία, πόνος στο στομάχι, δυσκοιλιότητα ή διάρροια και μαύρο χρώμα στα κόπρανα ) που έχουν ως αποτέλεσμα μειωμένη συμμόρφωση των ασθενών.

Η λήψη σιδήρου ενδοφλεβίως είναι μία πολύ αποτελεσματική, γρήγορη και πλέον πολύ ασφαλής θεραπεία της σιδηροπενικής αναιμίας. Η διαδικασία γίνεται μόνο σε νοσοκομείο, διαρκεί περίπου από 15 λεπτά μέχρι και μια ώρα και μπορεί να επαναληφθεί μετά από 1-2 εβδομάδες, με αποτέλεσμα την πλήρη αποκατάσταση των αποθηκών σιδήρου.

Παραδοσιακά, η ενδοφλέβια σιδηροθεραπεία χρησιμοποιoύνταν σε περιπτώσεις μη ανοχής ή μη αποτελεσματικότητας του σιδήρου από το στόμα. Πλέον, όμως, έχει ένδειξη ως θεραπεία πρώτης γραμμής με το πλεονέκτημα της ταχύτατης αποκατάστασης της αναιμίας σε σύγκριση με την πολύμηνη θεραπεία που απαιτείται με τη λήψη σιδήρου από το στόμα.

Τα νεότερα ενδοφλέβια σκευάσματα, όπως ο καρβοξυμαλτοζικός σίδηρος, είναι υψηλής δόσης και χωρίς παρενέργειες. Χορηγούνται εφάπαξ και αποκαθιστούν τη σιδηροπενία άμεσα και με ασφάλεια.

Συμπερασματικά, η σιδηροπενία είναι μια σοβαρή διαταραχή, κατά την οποία τα αποθέματα σιδήρου είναι χαμηλά και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες του οργανισμού. Αν εξαιρέσουμε τις νέες γυναίκες, όπου υπάρχει προφανής αιτία σιδηροπενίας, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις πρέπει οπωσδήποτε να γίνει διερεύνηση με σκοπό την ανεύρεση της αιτίας της σιδηροπενίας. Μάλιστα σε όλα τα άτομα άνω των 50 ετών πρέπει πρωτίστως να αποκλεισθεί ο καρκίνος του γαστρεντερικού με τη διενέργεια ενδοσκοπικού ελέγχου.

πηγή real.gr